Зігуля, Н. Экспанаты ў дар / Нэлі Зігуля // Звязда. —2025. — 22 лютага. — С. 13.
Магілёўскі абласны краязнаўчы музей атрымаў ўнікальныя падарункі
У музеі захоўваецца ўнікальная перапіска пісьменнікаў Канстанціна Сіманава і Давіда Ортэнберга. Лісты былі перададзены ў якасці гуманітарнай дапамогі. І гэта толькі адзін з прыкладаў, калі ўстанова бясплатна атрымлівае каштоўныя экспанаты. На думку намесніка дырэктара абласнога краязнаўчага музея Аляксандры Бураковай, гэта добрая магчымасць не толькі папоўніць фонды, але і адкрыць новыя старонкі гісторыі.
«Твой Косця»
Лісты ад Канстанціна Сіманава Давіду Ортэнбергу перадала паэтэса і публіцыст Надзея Мікалаеўна Драбышэўская, якая жыве ў Падмаскоўі. Усяго захавалася 15 лістоў, частка якіх была напісаная ад рукі, другая — на пячатнай машынцы. І практычна ўсе падпісаныя — «Твой Косця».
Для Магілёва Канстанцін Сіманаў болей чым пісьменнік. Рэпартажы, якія ён пісаў з гарачых баявых пазіцый на Буйніцкім полі пад Магілёвам у першыя дні Вялікай Айчыннай вайны, натхнялі савецкі народ на барацьбу з ворагам і развенчвалі міф аб непераможнасці нямецкай арміі. Тыя падзеі ляглі ў аснову яго кнігі «Жывыя і мёртвыя». А пасля смерці пісьменніка было выканана яго жаданне: развеяць прах над тым полем бітвы, дзе ён ледзь не загінуў.
У фондзе музея захоўваецца пасляваенная перапіска Канстанціна Сіманава з удавой генерала Міхаіла Раманава, які камандаваў 172-й стралковай дывізіяй падчас абароны Магілёва. І тое, што ў музей трапілі арыгінальныя лісты пісьменніка перыяду вайны, гэта сапраўдная ўдача.
— Мы вельмі рады былі прыняць такі ўнікальны падарунак, — кажа Аляксандра Буракова. — Некалькі лістоў датаваныя 1943 годам, у іх ён апісвае эпізоды са свайго жыцця, дзеліцца разважаннямі. Яго ваенныя лісты больш шчырыя і эмацыянальныя, чым пасляваенныя. Ён вельмі цёпла звяртаецца да Давіда Ортэнберга. «Што можа падтрымаць у цяжкую хвіліну, так гэта сяброўства і думка пра тое, што, няхай нават далёка, але ёсць у цябе сябар, які, будзь ён тут, раздзяліў бы з табой цяжкія хвіліны твайго жыцця», — піша Сіманаў. А яшчэ паведамляе пра сваю жонку — актрысу Валянціну Сярову, музу жыцця, якой ён прысвяціў лірычныя радкі «Жди меня, и я вернусь…» Піша, што яна прыязджала на фронт. На некаторых лістах ёсць нават прыпіскі Валянціны.
Карціны і мяккая этнаграфія
Летась Магілёўскі абласны мастацкі музей імя П. Масленікава стаў філіялам краязнаўчага. І магчымасці прыцягнуць гуманітарную дапамогу ў апошняга павялічыліся. Штогод у Магілёве праводзіцца міжнародны пленэр «Вобраз Радзімы ў выяўленчым мастацтве», пасля якога па традыцыі ўсе карціны, створаныя мастакамі, перадаюцца музею ў дар. У апошнім пленэры ўдзельнічалі 15 мастакоў з шасці краін, і музейная мастацкая калекцыя істотна папоўнілася.
Сярод каштоўных прадметаў, якія падарылі музею, — мяккая этнаграфія, электронныя копіі фатаграфій Магілёва перыяду акупацыі. Фота перадаў ураджэнец Магілёва, які доўгі час жыве ў Германіі, Давід Лісоўскі. На інтэрнэт-аўкцыёнах ён сабраў вялікую і вельмі рэдкую калекцыю.
— Здымкі ў добрай якасці, мы іх выкарыстоўвалі пры выставе «Магілёў. Акупацыя. Трагедыя і подзвіг». Выстаўка атрымалася насычанай, — адзначае Аляксандра Буракова.
З марамі пра ліфт
Асаблівасць магілёўскага краязнаўчага музея ў тым, што чатырохпавярховы будынак не мае ліфта. Людзі сталага ўзросту і з абмежаванымі магчымасцямі звярталіся з просьбай неяк вырашыць пытанне. І музей зрабіў праект аб стварэнні ў ім безбар’ернага асяроддзя. Ён размешчаны на сайце Магілёўскага аблвыканкама ў раздзеле «Гуманітарная дзейнасць». Сваімі сіламі ўстанова, на жаль, не ў стане вырашыць праблему, няма такіх сродкаў. Але ж, магчыма, знойдуцца дабрадзеі за мяжой.
— Мы зацікаўленыя, каб нашы экспазіцыі і выставы сталі больш даступнымі, — адзначае суразмоўніца.
На карысць музею
Да вайны Магілёўскі абласны краязнаўчы музей быў уладальнікам вельмі каштоўнай калекцыі. На жаль, падчас эвакуацыі знікла шмат унікальных экспанатаў, сярод якіх крыж Ефрасінні Полацкай, золата Пампеі, троннае крэсла Кацярыны ІІ…
— Хацелася б вярнуць на радзіму прадметы, якія знаходзяцца за мяжой, — выказвае спадзяванні Аляксандра Буракова. — У калекцыі музея былі нават сані Напалеона, якія ў 1912 годзе перадалі ў Маскву. Дзесьці захоўваюцца карціны, звязаныя з Магілёвам, стаўкай Галоўнакамандуючага. Дарэчы, у якасці гуманітарнай дапамогі мы атрымалі з расійскіх архіваў электронныя копіі фатаграфій, звязаных са знаходжаннем у Магілёве стаўкі Мікалая ІІ. Гэтыя матэрыялы мы выкарыстоўваем у экспазіцыйна-выставачнай дзейнасці, культурна-адукацыйнай рабоце. Наогул дабрачынная дапамога пашырае нашы магчымасці, стварае ўмовы па вяртанні каштоўнасцяў. Усё гэта садзейнічае развіццю музея і яго папулярызацыі.
Нэлі ЗІГУЛЯ
Фота аўтара