Салдаценка, А. Вядомае свету імя / А. Салдаценка / За камуністычную працу. – 1986. – 30 верасня.
30 верасня спаўняецца 95 гадоу з дня нараджэння нашага славутага земляка, Героя Савецкага Саюза О. Ю. Шміта.
Ота Юльевіч Шміт нарадзіўся ў Магілёве ў сям’і дробнага гандлёвага служачага. Магчыма, у жывапісных навакольных мясцінах Магілёва і з’явілася ў хлопчыка любоў да прыроды, якая ў далейшым прывяла яго ў велічныя Альпы, на непрыстулныя леднікі Паміра, у суровую, але цудоўную Арктыку.
Шміта прынялі адразу ў другі клас Магілёўскай класічнай гімназіі. Але хутка іх сям’я пераехала ў Адэсу. Скончыўшы з залатым медалём класічную гімназію, Ота Юльевіч паступіў на фізіка-матэматычны факультэт Кіеўскага ўніверсітэта, затым здаў экзамены на магістра і сам стаў чытаць лекцыі ва ўніверсітэце. Яшчэ ў час вучобы ва ўніверсітэце ён пазнаёміўся з працамі Маркса, -Энгельса, Леніна і з першых дзён Кастрычніцкай Рэвалюцыі цвёрда стаў на бок бальшавікоў. У 1918 годзе ўступіў у рады ленінскай партыі.
Выдатны савецкі вучоны-матэматык, астраном, географ, геафізік, даследчык Арктыкі і дзяржаўны дзеяч Ота Юльевіч Шміт усё сваё жыццё прысвяціў вырашэнню важнейшых задач у галіне навукі, эканомікі і культуры. У галіне матэматыкі ім была распрацавана тэорыя груп, якая атрымала сусветнае прызнанне. Шміт быў непасрэдным арганізатарам і ўдзельнікам буйнейшых арктычных экспедыдый на ледаколах «Сядоў» (1929—1930), «Сібіракоў» (1932), «Чалюскін» (1933 — 1934) і першай экспедыцыі на Паўночны полюс у 1937 годзе. Створаная ім ў апошнія гады жыцця тэорыя паходжання Зямлі зблізіла касмагонію з навукамі аб Зямлі.
О. Ю. Шміт быў першым віцэ-прэзідэнтам Акадэміі навук СССР.
Праду вучонага Ота Юльевіч Шміт нязменна сумяшчаў з дзяржаўнай і педагагічнай дзейнасцю. Вялікае значэнне адыграла яго дзейнасдь на пасадзе першага кіраўніка Дзярж-выдавецтва, рэдактара шматлікіх навуковых і папулярных выданняў. Ён быў ініцыятарам і першым рэдактарам Вялікай Савецкай Энцыклапедыі.
Выдатны вучоны ў дасканаласці валодаў англійскай, французскай, італьянскай, старажытнагрэчаскай мовамі, латынню. Не збылася яго запаветная мара — заняцца мовазнаўствам.
Радзіма высока ацаніла заслугі О. Ю. Шміта. У 1937 годзе ён быў удастоены звання Героя Савецкага Саюза. Узнагароджан ордэнам Працоўнага Чырвонага Сцяга і ордэнам Чырвонай Заркі.
Імя О. Ю. Шміта носіць інстытут фізікі Зямлі. Яго імем названы востраў у Карскім моры, паўвостраў на Новай Зямлі, мыс у Чукоцкім моры, адна з вяршынь у гарах Паміра, раўніна ў Антарктыдзе. Імя вучонага носіць таксама новы праспект у Магілёве, а ў 1984 годзе імя О. Ю. Шміта прысвоена Магілёўскай гідраметэаралагічнай абсерваторыі.
Падрабязней з жыццём і дзейнасцю нашага славутага земляка можна пазнаёміцца, прачытаўшы кнігу «Ота Шміт», выдадзеную ў выдавецтве «Беларусь» у 1985 годзе.
А. САЛДАЦЕНКА,
в. а. загадчыка аддзела беларускай і краязнаўчай
літаратуры абласной бібліятэкі імя У. I. Леніна.