Ножнікаў, М. Кедравая ці Кедрава? / М. Ножнікаў // Магілёўская праўда. — 1989. — 23 жніўня.
Дарагая рэдакцыя! Наш інтэрнат знаходзіцца на вуліцы Кедравай (раён металургічнага завода). Мяне вельмі зацікавіла гэта назва. Каб даць яе, напэўна, трэба мець тут хаця б некалькі магутных сібірскіх прыгажуноу-дрэў, але іх няма. Нашу зялёную вуліцу можна назваць Бэзавай, Тапалінай і інш., толькі не Кедравай.
У мяне ёсць меркаванне, што яна магла б насіць імя Баніфацыя Міхайлавіча Кедрава-сына або Міхала Сяргеевіча Кедрава-бацкі — прафесіянальных рэвалюцыянерау-бальшавікоу. Бацька, у прыватнасці, атрымаўшы вялікую спадчыну, усю яе аддаў бальшавіцкай партыі для арганізацыі партыйнага выдавецтва «Зерне», якое ён узначаліў разам з жонкай О. А. Кедравай.
Дык як жа правільна называецца наша вуліца — Кедравая або імя рэвалюцыянера Кедрава?
А. КАРАБАНАВА, выхавальніца інтэрната завода «Зеніт».
Такое вось пісьмо цікаўнага чалавека атрымалі мы нядаўна, Вымушаны адразу ж расчараваць аўтарку: вуліца Кедравая не мае ніякix адносін ні да славутага сібірскага дрэва, ні да сям’і славутых рэвалюцыянераў. Гэта ўскосна пацвярджае энцыклапедычны даведнік «Их именами названы», выпушчаны ў Мінску ў 1987 годзе. Там пра Кедравых звестак няма, як няма і у іншых аналагічных выданнях. Не будзе і ў энцыклапедычным даведніку «Магілёў», што плануецца выдаць на пачатку 1990 г. Яго карэктуру бачылі і чыталі некаторыя магіляўчане.
Скажам больш: нават у апошнім названым даведніку, дзе мяркуецца змясціць звыш ста артыкулаў пра людзей, чые імёны носяць вуліцы абласнога цэнтра, мы не многа адшукаем звестак пра Беларусь і Магілёўшчыну, славутых землякоў. Наша мікратапаніміка склалася так: пераважная большасць назваў вуліц горада (пра гэта неаднойчы пісалася I гаварылася, а справа на месцы) абсалютна Ніякіх адносін ні да рэспублікі, ні да вобласці не мае. Больш таго — некаторыя наводзяць на думку, што выдумлялі і прысвойвалі IX людзі не проста некультурныя, але і элементарна непісьменныя, не абцяжараныя празмерным розумам.
Прыклады, фактычныя і стылістычныя, недалёка: завулак Мінамётны, Нафтавы, Брыкетны, Адкрыты, Унутраны (?), Нацыянальны і Рэспубліканскі спускі, Клубны (!) Аўраг, завулкі Алмазны, Мысавы, Вуглавы, Круглы і Трохвугольны (!), вуліцы Кахоўская (ці дзекабрыста Кахоўскага па аналогіі з Кедравай), Пражэктарная, Пацемкіна (якога?), 3 ліпеня, Безыменная, Карнілава (якога?), 8-га Сакавіка, вуліцы і чатыры завулкі Красавіцкія — асабліва весела гучыць па-руску такі — переулок 1-й Апрельский, вуліцы і завулкі Лізы Чайкінай іх толькі 13), Лютаўскія, Сакавіцкія, Чэрвеньскія, Ліпеньскія, Ка стрычніцкія…
Не буду у каторы раз паўтараць шматлікія «геаграфічныя» вельмі далёкія ад нас назвы — аж да Камчацкага завулка, імёны розных дзеячаў, якія ніколі не бывалі на Беларусі. Іх зашмат. Адыдзем крыху ад вуліцы — абласная друкарня носіць імя Я. М. Свярдлова, які адносін да паліграфіі не мае, на Магілёушчыне не быў. А вось слаўных землякоў — першадрукароў Пятра Мсціслаўца і Спірыдона Собаля — дзе ўвекавечаны імёны?
Так вось і з назвамі «драўлянымі», што не адпавядаюць сапраўднасці, нічым гістарычна або фактычна не абумоўлены. Бярозаўская, Ліпавая алея, Вербавая (ёсць I рускі варыянт – Івовая), Вішнёвы, Грушаўскія, Арэхаускі, Кедравая.
Бадай, I самыя дасведчаныя краязнаўцы адразу не скажуць, хто ўвекавечаны ў назвах вуліц Ламакі, Скрыпнікава, Лагоды (а, можа, Ягоды?), Хальзунава, Гудаванцава (не Гадуванцава як на шыльдах), Чаплыгіна, Якаўлева, Федасеева, Казакова, Марозава, Нікітаўскай, Альчынскай, Фёдарава, Дзегцярова, Кацельнікава, Кашаноўскай, Корнышава.
Гартаючы спіс вуліц горада, з прыкрасцю бачыш, што гісторыя дарэвалюцыйная, а тым больш сярэднявяковая (багацейшая!) У Магілёве адсутнічае зусім. Яе няма нідзе: Ні ў назвах вуліц і плошчаў, бібліятэк, клубаў і інш. Як быццам наш горад не мае 722 гадавую гісторыю, а узнік пасля 1917 года. Возьмем, да прыкладу, хаця б вуліцу Боткіна. Імя вядомага рускага доктара Ці хваробай яго імя названа яна? Прыгадаем: яшчэ ў дарэвалюцыйныя часы, у Мінулым стагоддзі, звыш дзесяці нашых землякоў-магіляўчан сталі дактарамі медыцыны. Сярод іх Грум-Гржымайла, Фольбарт (імя Аляксандра Іванавіча Фольбарта носіць нават адкрыты ім Мінерал — ванадат медзі), першая у Расіі жанчына-доктар медыцыны Кашаварава-Руднева. Медыкам, і неблагім быў славуты рэвалюцыянер Судзілоускі-Русель. А знаходзіцца вул. Боткіна на колішняй Гваздоўцы, побач з колішняй Касцерняй. Вось і думай, што да чаго…
Дык як жа правільна называць? Не ведаюць гараджане, не хочуць ведаць гарадскія ўлады. Пэўна, няхутка пачнём мы наводзіць сапраўдны парадак у тапаніміцы нашага старажытнага горада, у сваей тапаніміцы.
М. НОЖНІКАЎ.