Масяйкоў, А. Веславанне ў Беларусі было, ёсць і будзе : [гутарка з дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Аляксандрам Масяйковым] / Аляксандр Масяйкоў ; гутарыла Валерыя Сцяцко // Звязда. — 2022. — 26 кастрычніка. — С. 13.
Самыя прыгожыя гісторыі пачынаюцца з кахання. У Аляксандра Масяйкова з веславаннем здарылася самае сапраўднае каханне. Як у кнігах: па волі выпадку, насуперак усяму, з пераадоленнем розных перашкод і складанасцяў, і ўсё-ткі з хэпі-эндам. Аляксандр доўга шукаў свой від спорту, пакуль не спыніўся на веславанні. Супраць яго былі навуковыя тэорыі, якім давяралі многія трэнеры. Навука сцвярджала, што рост весляра павінен быць не меншы за 181 см. Аляксандру не хапала трох сантыметраў. Супраць перспектыўнага весляра была ўся навуковая сістэма. Але сваімі вынікамі ён даказаў яе недасканаласць. У 1989 і 1991 гадах ён выйграў чэмпіянат СССР. А ў 1989-м заваяваў два залатыя медалі на чэмпіянаце свету сярод юніёраў. Кульмінацыяй кар’еры стала сумесная з Дзмітрыем Даўгалёнкам перамога на Алімпійскіх гульнях у Барселоне 1992 года. Багаты спартыўны вопыт Аляксандр Масяйкова аказаўся надзвычай карысны для развіцця веславання ў Магілёўскай вобласці. Дзякуючы яму і яго аднадумцам на спартыўнай карце Беларусі з’явілася Магілёўская абласная ДЮСШ па вяслярных відах спорту. А 1 лютага 2014 года на базе гэтай школы быў створаны Магілёўскі абласны цэнтр алімпійскага рэзерву па вяслярных відах спорту. Узначаліў яго Аляксандр Анатольевіч Масяйкоў. Сам ён, як і належыць чэмпіёнам, на дасягнутым спыняцца не стаў. У 2019 годзе Аляксандр Масяйкоў абраны дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу. У Палаце прадстаўнікоў сёмага склікання Аляксандр Анатольевіч Масяйкоў — намеснік Пастаяннай камісіі па ахове здароўя, фізічнай культуры, сямейнай і маладзёжнай палітыцы. Але нават у палітыцы спорт не адпускае. Аляксандр Анатольевіч быў адказным за распрацоўку законапраекта «Аб змяненні законаў па пытаннях фізічнай культуры і спорту».
Успаміны пра спартыўную кар’еру і разважанні аб сённяшнім спорце Аляксандра Масяйкова — у інтэрв’ю «Звязды».
— Аляксандр Анатольевіч, традыцыйна веславанне ў Беларусі развіваецца ў паўднёвых рэгіёнах — Брэсцкім і Гомельскім. Вы родам з Магілёва Якая школа веславання там была ў ваш час?
— У Магілёве ў мой час як такой школы веславання не было. У Магілёўскай вобласці наш від развіваўся ў асноўным у Бабруйску. Аднак рэдка, але трапна мы выйгравалі ў спартсменаў з Гомельскай і Брэсцкай абласцей. Магілёўскія весляры ў прынцыпе не губляліся на спаборніцтвах. Мой першы трэнер, Аляксандр Пучко, ураджэнец Магілёўшчыны, стаў чэмпіёнам Еўропы сярод юніёраў. Віктар Рэнейскі з Бабруйска — алімпійскі чэмпіён. Затым я стаў алімпійскім чэмпіёнам, пасля мяне — браты Багдановічы. Таму ў Магілёўскай вобласці вельмі моцныя традыцыі ў веславанні. Я ж прыйшоў у веславанне, калі ў Магілёве на пойме Дняпра пабудавалі новую вяслярную базу. Вядома, хлапчукі не маглі ёй не зацікавіцца. Мы адразу ж пабеглі туды, каб запісацца ў секцыю веславання. Мне трэнер сказаў, што такіх маленькіх, як я, у веславанне не бяруць. Праз два месяцы ў школу для набору дзяцей прыйшоў іншы трэнер па веславанні. Я зноў падахвоціўся і зноў пачуў, што мае даныя для веславання не падыходзяць. Але трэнер прапанаваў прыйсці ў секцыю майму сябру Гену Волкаву, ён падыходзіў выдатна: моцны, высокі хлопец. Гена папрасіў узяць і мяне, растлумачыўшы, што яму аднаму будзе сумна. Трэнер пагадзіўся. Так я першы раз абышоў навуку і трапіў у грэблю.
— Чым былі выкліканы строгія навуковыя патрабаванні для будучых весляроў?
— Патрабаванне да камплекцыі тлумачылася тым, што веславанне — цяжкая фізічная праца, для якой патрэбны моцныя рычагі. Чым вышэйшы чалавек, тым даўжэйшыя ў яго рукі і ногі. Фізіка даказала, што чым лепшая антрапаметрыя, тым прасцей веславаць. Але я сваім прыкладам паказаў, што фізіка не заўсёды мае рацыю. Пакуль вялікі грабане адзін раз, маленькі зробіць паўтара грабка. Цяпер на параметры мала хто звяртае ўвагу, галоўнае — каб спартсмен мог паказаць вынік. А ў той час гэтыя патрабаванні да антрапаметрычных даных увесь час мне заміналі. Мала хто верыў, што з мяне атрымаецца добры вясляр. Мабыць, трэба было праз гэта прайсці, каб загартаваць характар ??і навучыцца працаваць за дваіх, увесь час станавіцца лепшым. Я ўвесь час даказваў сабе і трэнерам, што падыходжу для веславання, нягледзячы ні на што.
— Вы перамагалі на чэмпіянатах СССР у каноэ-адзіночцы. Чаму пераселі ў двойку?
— Зноў жа, гэтыя навуковыя патрабаванні да весляроў стаялі ў мяне на шляху. Лічылася, што адзіночнік павінен быць гардэмарынам. Паглядзець толькі на Дзіму Даўгалёнка, з якім мы ўвесь час сапернічалі ў адзіночцы. Але адзіночнае веславанне залежыць ад многіх акалічнасцяў. На двойку вецер уплывае менш, чым на адзіночку, тут галоўнае — разлік. А ў адзіночцы ты можаш сапернічаць з аднолькавым па сіле сапернікам. Але вецер будзе дзьмуць з выгаднага для яго боку. І нічога з гэтым не зробіш. У двойцы ўсе ў роўных умовах. І нам, і трэнерам вельмі хацелася паказваць высокі вынік, таму мы зрабілі акцэнт на каноэ-двойцы, і мы з Дзімам Даўгалёнкам селі ў лодку.
— Цяжка перастроіцца з адзіночкі на двойку?
— У нас з Дзімам розныя характары: я халерык, ён больш спакойны. Гэта часам дадавала цяжкасцяў. Галоўнае — у нас было аднолькавае стаўленне да спорту, імкненне працаваць. З тэхнічнага пункту гледжання, перабудоўвацца з адзіночкі на двойку абсалютна нескладана. Садзішся ў лодку і разумееш: адказвае яна табе ці не — разумееш, ці ёсць паразуменне з напарнікам. Мы з Дзімам селі ў лодку і зразумелі, што ўсё ў нас атрымаецца. Працэс пайшоў. Колькі вожыка ні трэніруй — заяц усё роўна хутчэйшы. Калі з першага разу лодка не адказвае і працэс не пайшоў, то ўжо і не пойдзе. Мы з Дзімам задавалі такі тэмп, які, напэўна, і зараз не ўсё здужаюць. Мы развівалі па 106 грабкоў за хвіліну на дыстанцыі ў тысячу метраў.
— Аляксандр Анатольевіч, праз 30 гадоў пасля Алімпійскіх гульняў што лепей за ўсё ўспамінаецца?
— На Алімпіяду мы трапілі дзякуючы таму, што перамаглі алімпійскіх чэмпіёнаў Віктара Рэнейскага і Мікалая Жураўскага. Тры гады пасля Сеула яны нікому не прайгравалі, а тут мы. І на нас усе глядзелі са здзіўленнем, маўляў, хто гэта такія, раз яны здолелі перамагчы Рэнейскага і Жураўскага. Канешне, такая эйфарыя рабіла сваю справу. На першы заезд мы выйшлі крыху расслабленымі, нам здавалася, што мы наймацнейшыя і што медаль у кішэні. Але сапернікі паказалі, як трэба змагацца і ў фінал мы не прайшлі. Вядома, знерваваліся. А яшчэ злыя языкі масла ў агонь дабаўлялі, маўляў узялі моладзь, а чэмпіёны дома засталіся. Дзіму гэта злавала, хаця эмоцый ён не паказваў. І мяне гэта падагравала. Заставаўся апошні шанц выйсці ў фінал — суцяшальны заезд. У мяне ў галаве была адна думка: «Якая ганьба — прыехаць на Алімпіяду і нават не прайсці ў фінал». Я нават аб медалі не думаў, мне хацелася хаця б прайсці ў фінал. Карацей, у суцяшальным заездзе мы паказалі час лепшы, чым у фінале.
Мы з такой цяжкасцю выйшлі ў фінал. Здавалася б, трэба радавацца і настройвацца на вырашальны заезд, але дакладна не лаяцца. А мы з Дзімам пасварыліся. Прыйшлі ў нумар. Я чалавек запальчывы, заявіў, што Дзіма мне надакучыў, сабраў сумку, выцягнуў матрац на балкон і ноч перад фіналам спаў там. Раніцай на сняданку ён за адным сталом, я — за іншым. І вось так дружны дуэт выйшаў на фінал. А тут яшчэ трэнер «добрую навіну» паведамляе — прапануе іншую тактыку праходжання дыстанцыі. Мы ўвесь час адпускалі саперніка, а потым даганялі яго на фінішы. А Сяргей Альбертавіч Пастрэхін нам гаворыць адразу са старту сыходзіць у адрыў і ствараць вялікі запас. Дзіму гэтая ідэя не вельмі спадабалася. Я спрабаваў запярэчыць, што нам можа не хапіць моцы на фініш. Трэнер на гэта адказаў, што мы здольныя на многае. І я супакоіўся, да таго ж мне было за шчасце, што мы выйшлі ў фінал. І, што немалаважна, Сяргей Альбертавіч быў для нас велізарным аўтарытэтам — мы гатовыя былі выканаць любое яго заданне. Бо давяралі яму як нікому іншаму, і ён для нас рабіў усё магчымае і немагчымае. Вось так павінен працаваць трэнер са спартсменамі! Змена тактыкі за 15 хвілін да старту — правільны тактычны ход. Сапернікі чакалі, што мы пойдзем як звычайна. Пастрэхін разумны, ён разумеў, што з новай тактыкай мы ашаломім сапернікаў ужо на старце, а на фінішы ўключацца нашы валявыя якасці і мы будзем змагацца да апошняга. Так і атрымалася: калі паглядзець відэа таго заезду, то будзе відаць, што на палове дыстанцыі мы выйгравалі корпус з невялікім. І па ходзе дыстанцыі мы выйгравалі 3-4 секунды, на самым фінішы немцы спрабавалі нас дагнаць. Але не паспелі. Мы перамаглі з адрывам 0,14 секунды.
— Пасля Алімпіяды, акрамя перамогі на чэмпіянаце свету 1994 года, у вашага дуэта больш не было значных перамог. Праз час разумееце, чаму так атрымалася?
— Падняцца на верх складана, але яшчэ складаней там утрымацца, да таго ж дадаюцца жыццёвыя абставіны. У 1992 годзе я адказваў сам за сябе, у мяне не было сям’і, поўнасцю аддаваўся спорту. Пазней з’явілася сям’я, трэба было надаваць час і сілы ёй. І па вялікім рахунку, пасля Алімпіяды я ўжо не трэніраваўся так старанна, як да яе. Мусіць, таму і не атрымалася паўтарыць сваю алімпійскую перамогу. Да былі потым перамогі на чэмпіянатах свету, медалі чэмпіянату Еўропы. Але алімпійскага медаля ў маёй калекцыі так і не з’явілася. Думаю, адбілася тое, што будучы ў зборнай Савецкага Саюза круглы год мы трэніраваліся на базах у паўднёвых рэспубліках. А ў Беларусі ў мінус пятнаццаць зімой, якія могуць быць трэніроўкі на вадзе. Паўплывала і тое, што пасля развалу Савецкага Саюза наш трэнер з’ехаў на радзіму ва Украіну. Але я заўсёды шукаю прычыны сваіх няўдач у сабе. Так, трэнер з’ехаў. Але ж мы ўжо былі вопытнымі спартсменамі, ведалі, як трэніравацца. Паклаўшы руку на сэрца, варта прызнацца, што мы ўжо так не трэніраваліся, не надавалі гэтулькі часу і сіл спорту, як да Алімпіяды. Я памятаю сябе да Барселоны, працаваў на максімуме, быў гатовы трэніравацца і днём, і ноччу. А будучы ўжо чэмпіёнам, патрабаванні да сябе знізіў.
— Дзмітрый Даўгалёнак у 1996 годзе пасля пройгрышу на Алімпіядзе ў Атланце вырашыў заканчваць спартыўную кар’еру. Чаму вы вырашылі застацца?
— Я вырашыў, што яшчэ не ўсё сказаў у спорце і перасеў у адзіночку. У 1997 годзе нават стаў другім на чэмпіянаце Еўропы. Але яшчэ раз пераканаўся, як моцна на адзіночную лодку ўплываюць знешне фактары. І перасеў у чацвёрку. У тым жа годзе мы перамаглі на чэмпіянаце свету ў камандзе з Анатолем Ранейскім, Андрэем Бяляевым і Уладзімірам Мерынавым. Але наш квартэт хутка распаўся. Тое, што час і мне сыходзіць, я зразумеў пасля Алімпійскіх гульняў у Сіднеі. Выступаючы ў адзіночцы, я заняў 14-е месца. Стала зразумела, што на ранейшы спартыўны ўзровень я ўжо не паднімуся. Я не столькі стаміўся, колькі думаў пра заўтрашні дзень. Мне было 29 гадоў, трэба было думаць аб сям’і. У мяне ўжо было двое дзяцей, якія раслі практычна без мяне. Я хацеў сыходзіць яшчэ ў 1999 годзе, але вырашыў пачакаць да Алімпіяды. І пасля Сіднея мяне ўжо нічога не магло спыніць. Я разумеў, што трэба даць дарогу маладым. Высокага выніку я ўжо не паказваў, а фінансаванне на мяне выдзялялася, гэта значыць, я займаў нечае месца. Наступіў час развітвацца са спортам і думаць аб хлебе надзённым. У спорце я заваяваў усё, аб чым марыў, зрабіў, што трэба было. Таму сыходзіў са спорту з чыстым сумленнем і пачуццём выкананага абавязку.
— Аляксандр Анатольевіч, пры вашым непасрэдным удзеле ў Магілёве з’явілася абласная дзіцяча-юнацкая спартыўная школа па вяслярных відах спорту. Раскажыце, калі ласка, пра гісторыю яе стварэння?
— Пакінуўшы спорт, я разумеў, што трэба зарабляць на жыццё. Мяне запрасілі на працу ў Магілёўскі абласны савет БФСТ «Дынама». Я прапрацаваў там два гады, усё было добра, але цягнула ў веславанне, хацелася трэніраваць. У Магілёве не было школы па веславанні, а спецыялізаванае аддзяленне ў дзіцяча-юнацкай спартыўнай школе. Зразумела, мяне там ніхто не чакаў. А грошы на жыццё патрэбны. Я рамантаваў машыны, прадаваў колы на кірмашы. І вось аднаго дня, стаю я на базары, да мяне падыходзіць мужчына і пытаецца, ці не Масяйкоў маё прозвішча. Прапануе пайсці працаваць трэнерам па веславанні. Цікавіцца, на якіх умовах я пайшоў бы трэніраваць. Пытаю, з кім размаўляю — не адказвае. І далей пра мяне распытвае. Я яму патлумачыў, што вельмі хачу, каб у Магілёве з’явілася школа веславання, каб было фінансаванне, падтрымка. І ён прапануе мне стварыць дзіцяча-юнацкую спартыўную школу. У той дзень да мяне на базары падышоў начальнік упраўлення спорту Магілёўскага аблвыканкама Аляксей Алянцьевіч Мінкін. Такую магчымасць я ўпусціць не мог, мы актыўна ўзяліся за справу. Праз некалькі гадоў была створана Магілёўская абласная дзіцяча-юнацкая спартыўная школа па вяслярных відах спорту, якую я ўзначаліў. З часам школа вырасла ў абласны цэнтр алімпійскага рэзерву па вяслярных відах спорту.
— Калі вас так цягнула веславанне, чаму вы вырашылі балатавацца ў Палату прадстаўнікоў?
— Я з’яўляюся ганаровым грамадзянінам Магілёва. Суседзі, знаёмыя часта ў мяне цікавіліся, як ім можна вырашыць тую ці іншую праблему, прасілі дапамагчы. Я ўсім дапамагаў. Таму вырашыў пайсці на выбары ў абласны савет дэпутатаў. Зразумеў, што такім чынам я змагу і любімае веславанне развіваць, і людзям дапамагаць. А затым вырашыў балатавацца ў дэпутаты Палаты прадстаўнікоў. Алімпійскі інтарэс прачнуўся, вырашыў праверыць свае сілы. Вырашыў, што калі на Алімпіядзе ў мяне ўсё атрымалася, дык і ў парламенце ўсё атрымаецца. І атрымалася. А што да спорту, дык жадання яго развіваць у мяне ніколі не прападала. Як дырэктар спартыўнай школы, затым цэнтра алімпійскага рэзерву і зараз як дэпутат Палаты прадстаўнікоў я заўсёды жыў праблемамі і клопатамі спорту. Спартыўны вопыт выдатна дапамагае ў парламенцкай дзейнасці. Я адказваў за ўнясенне змяненняў і дапаўненняў у Закон «Аб фізічнай культуры і спорце», якія былі прыняты ў ліпені 2022 года. У гэтай працы вельмі дапамагала маё веданне спорту знутры. Дапамагае і тое, што на сустрэчах з калектывамі людзі пазнаюць мяне як алімпійскага чэмпіёна (за якога, магчыма, некалі хварэлі), і размова ўжо ідзе зусім інакш, чым калі б яны бачылі ўва мне толькі дэпутата. Памятаю, як мне некалі дапамагалі, таму стараюся дапамагаць людзям, наколькі гэта ў маіх сілах. І хочацца спартсменам дапамагчы, у 2022 годзе яны сутыкнуліся з вельмі непрыемнай сітуацыяй, адхіленнем ад міжнародных стартаў. Але я ўпэўнены, што яны ўсё дастойна вытрымаюць.
— На вашу думку, адхіленне беларусаў ад міжнародных стартаў моцна паўплывае на беларускае веславанне?
— Веславанне ў Беларусі было, ёсць і будзе. У краіне больш за 40 дзіцяча-юнацкіх спартыўных школ. Патэнцыял вельмі моцны. Працуюць добрыя трэнеры, алімпійскія чэмпіёны застаюцца і перадаюць свой досвед моладзі. Чаго граху ўтойваць: сусветны спорт сёння — гэта вялікая палітыка. Кожная краіна хоча сябе праславіць. А дзе лепш за ўсё можна паказаць свой чалавечы патэнцыял? На Алімпійскіх гульнях. Мы і ў складзе зборнай СССР, і ў складзе зборнай суверэннай Беларусі паказвалі свой патэнцыял і свае магчымасці. А многія ж не хочуць сумленна спаборнічаць. Вось і атрымліваецца, што нашыя спартсмены з-за чужых рашэнняў застаюцца за бортам. Але нават з самай складанай сітуацыі трэба рабіць высновы, каб станавіцца мацнейшай.
— Ваша алімпійскае «золата» было заваявана пад нейтральным сцягам. Магчыма, нашым спартсменам было прасцей выступаць у нейтральным статусе, чым не выступаць увогуле?
— Я б вельмі хацеў перамагчы пад сваім сцягам. Таму, на мой погляд, лепш увогуле не выступаць, чым выступаць пад нейтральным сцягам. Спартсмен павінен выступаць толькі пад сцягам сваёй краіны. Спартсмен — гэта яго родныя і блізкія, трэнерскі штаб, дзяржава, якая ўкладала сродкі ў яго падрыхтоўку. І выступаць пад нейтральным сцягам, праслаўляючы сваё прозвішча, а аб краіне няхай здагадваюцца, на мой погляд, не вельмі карэктна.
— Аляксандр Анатольевіч, вы часта згадваеце, што вы алімпійскі чэмпіён?
— Часам я думаю, ці была мая спартыўная кар’ера насамрэч. Не скажу, што часта ўспамінаю яе, хапае клопатаў у рэальным часе. Але я вельмі ўдзячны лёсу за тое, што прайшоў праз спорт. І, калі б была такая магчымасць, я прайшоў бы ўсё па другім коле. Было цяжка, але цікава. Ад мары стаць чэмпіёнам горада да мэты стаць алімпійскім чэмпіёнам — крок за крокам я ішоў да сваёй мары, і на гэтым шляху станавіўся мацнейшым, фарміраваўся як асоба. Спорт навучыў мяне ставіць перад сабой мэты і ісці да іх нягледзячы ні на што. Ёсць такі выраз: «Бог пасылае выпрабаванне толькі тым, хто можа іх прайсці». Вось і я змог прайсці ўсе выпрабаванні спартыўнага жыцця. І без роздуму прайшоў бы іх яшчэ раз.
Валерыя СЦЯЦКО