Чарнякевіч, Ю. Жыццё без бар’ераў, або Як дакрануцца да Фары Вітаўта? : [дзіцячая біблітэка-філіял № 2] / Юрый Чарнякевіч // Культура. — 2023. — 28 студзеня. — С. 5.
Больш за 300 мільёнаў плануецца ўкласці ў бягучай пяцігодцы у мерапрыемствы па стварэнні даступнага асяроддзя для людзей з інваліднасцю. А такіх прыкладна 6% насельніцтва краіны. Гэта вялікая колькасць. I дзяржава шукае шляхі, як стварыць умовы для іх сацыялізацыі і максімальнай самарэалізацыі. I калі раней, кажучы пра безбар’ернае асяроддзе, меліся на ўвазе пандусы ды паніжаныя бардзюры, го цяпер укараняецца больш комплексны падыход. Бо кожны беларус, неаспрэчна, мае права ўдзельнічаць нароўні і поруч з іншымі ў жыцці грамадства, у тым ліку і культурным.
РАДАСЦЬ АД ЦЁПЛЫХ КНІГ
Установы культуры Беларусі здаўна працуюць з людзьмі з інваліднасцю. Прычым безбар’ернае асяроддзе стзарашга і ў бібліятэках, і ў музеях, ў клубах. Скажам, у Гродна ўжо не першы год працуе спецыяльная бібліятэка для невідушчых і слабавідушчых, што увахолзіць у Цэнтралізаваную эібліятэчную сістэму абласнога цэнтра.
Штогод названую біблітэку наведваюць шматлікія тытачы, з іх каля 450 чалавек чаюць інваліднасць па зроку, — кажа загадчица аддзела маркетингу ЦБС г. Гродна Наталля Наземцава. — Бібііятэчны фонд мае больш за ытыры тысячи экзэмпляраў, і іх каля 200 кніг надрукаваны нрыфтам Брайля.
У бібліятэцы створаны два іўтаматызаваныя рабочий чесцы для людзей з інвалідтасцю па зроку з падклюіэннем да сеткі Інтэрнэт, сталяваная праграма JAWS і сінтэзатарам маўлення, высарыстоўваецца тыфлаабстаіяванне — электронная лупа Eclipse для навелічэння тэклу або малюнка ў 32 разы і Daisyplaer — для агучвання гэкстаў.
У 2017—2018 гадах былі рэшізаваныя два буйныя сацытльнакультурныя праекты:
Шарэнда, у мінулым прафесійны экскурсавод, распрацавала беларускамоўны тактыльнан-іклюзіўны маршрут, які назвала “Ад Фары Вітаўта да замкаў”, — распавядае Наталля Наземцава. — Гэты маршрут па гістарычным цэнтры Гродна невялікі, недзе з 500 метраў, але ён даволі запатрабаваны ў людзей з абмежаваннем па зроку.
Экскурсія доўжыцца прыкладна паўтарыдзве гадзіны (слабавідушчыя, невідушчыя людзі рухаюцца павольна), падчас якога бібліятэкары расказваюць пра гістарычныя і турыстычныя цікавосткі Гродна, а кожны ўдзельнік можа дакрануцца і да саміх старадаўніх будынкаў, і да Фары Вітаўта. Акрамя таго, бібліятэкары стварылі специальны альбом з выявамі ўсіх асноўных гістарычных помнікаў, якія ёсць на турыстычным маршруце. Таксама экскурсанты спыняюцца ў кавярні, дзе кожны ўдзельнік разам з суправаджальнай асобай можа выпіць смачнай кавы. У кавярні, дарэчы, выдаюцца і розныя ўпакоўкі са спецыямі, якія можна і панюхаць, і дадаць у каву.
ГАВАРКІЯ ВЫДАННІ
Падобная практика, дарэчы, існуе і ў Магілёве. У дзіцячай бібліятэцы-філіяле № 2, якая ўваходзіць у Цэнтралізаваную сістэму дзяржаўных публічных бібліятэк Магілёва, дзейнічае праект “Бібліятэка ля мікрафона. Кнігі, якія гавораць”.
— Мы стваралі гэты праект як сваімі сіламі, так і з дапамогай запрошаных гасцей, — адзначае дырэктар ЦСДПБ Магілёва Вольга Волкава. — Тут размешчаны аўдыяказкі для дзяцей, аўдыяапавяданні, дзіцячыя песні, аўдыяспектаклі ды шмат чаго яшчэ. 1 вельмі прыемна, што наш аўдыяпартал пастаянна папаўняецца і пашыраецца.
Акрамя таго, супрацоўнікі дзіцячай бібліятэкіфіліяла № 2 сумесна з Магілёўскай абласной арганізацыяй БелТІЗ не так даўно прымалі ўдзел у месячніку “Белая палка”. У бібліятэцы прайшлі самыя розныя мерапрыемствы для людзей з інвалід. Гэта толькі невялікі агляд таго, што робіцца ў розных установах культуры Беларусі для людзей з абмежаванымі магчымасцямі. Мажліва, у вашых раёнах таксана ёсць цікавыя праекты. Паведамляйце “К” і мы абавязкова апублікуем інфармацыю пра інклюзіўныя ініцыятывы на старонках газеты. Спецыялізаваная бібліятэка для інвалідаў па зроку ў Гродне інваліднасцю па зроку, якія навучалі школьнікаў пісаць рэльефнакропкавым шрыфтам Брайля, сітуацыйныя відэаўрокі “Этыка зно-сін з невідушчымі” ды многае іншае. Акрамя таго, у лістападзе, у рамках міжнароднага супрацоўніцтва з Тульскай абласной спецыяльнай бібліятэкай для сляпых, адбыўся вэбінар “Традыцыі і сучасныя тэндэнцыі ў абслугоўванні людзей з праблемамі зроку”, падчас якога бібліятэкары абмяняліся вопытам сваёй працы.
ДАСТУПНАЯ БІБЛІЯТЭКА
Днямі ў мемарыяльным комплексе “Брэсцкая крэпасцьгерой” экспазіцыю “Музей вайны — тэрыторыя міру” абсталявалі мнема-схемамі і інфармацыйны-мі таблічкамі са шрыфтам Брайля. Тут дэманструюцца каля дзвюх тысяч.
— Дзякуючы гэтаму праекту людзі з абмежаванымі магчымасцямі маюць доступ да ўсіх публічных бібліятэк горада, — падкрэслівае дырэктар Пінскай ГЦБ Дзіна Лагодзіч. — Нароўні з усімі, дадзеная катэгорыя карыстальнікаў можа далучапца да ўсяго спектра інфармацый-ных і сацыяльнадасугавых паслуг бібліятэк. Мы ладзім святочныя мерапрыемствы, відэавандроўкі, творчыя сустрэчы, майстар-класы, выстави наших аўдыякніг, дыскатэкі і конкурсы — усё гэта менавіта для людзей з абмежаванымі магчымасцямі. Я к кажа Дзіна Лагодзіч, кніжныя фонды гарадскіх бібліятэк маюць шмат аўдыякніг, шмат выданняў з узбуйненым шрыфтам і выдадзеных шрыфтам Брайля для чытачоў з аслабленым зрокам. Акрамя таго, яшчэ ў 2014-м Пінская міжраённая арганізацыя “Рэспубліканская асацы-яцыя інвалідаўкатясачнікаў” пачала распрацоўваць турыс-тычныя маршруты, даступныя для людзей з інваліднас-цю. Турыстычныя маршруты ахопліваюць Пінск і Пінскі раён. За некалькі гадоў, што прайшлі з пачатку рэалізацыі праекта, пінчукі на вазках змаглі пабываць у царкве Нараджэння Прасвятой Багародзіцы ў вёсцы Вяляцічы, аграсядзібе “Дубае над Пінай”, у парку Скірмунтаўу вёсцы Парэчча і многіх іншьгх цікавых меспах Пінскага раёна.
Таксама ў рамках праекта быў створаны даведнік з указанием даступных для людзей на вазках славутасцей Піншчыны. У ім сабраныя кароткія звесткі пра гісторыю некаторых пікавых мясцін, якія можа наведаць чалавек у інвалідным вазку, а таксама прыведзены асноўныя будаўнічыя нормы па стварэнні безбар’ернага асяроддзя. У канцы вьщання размешчаны спіс пінскіх гасцініц, кафэ, аптэк, якія даступны калясачнікам.
Юрый ЧАРНЯКЕВІЧ